Phuarbeh Art … ât?

Artist-te an awhawm êm êmna leh an ngaihsanawmna nia ka lo hriat ve ṭhin chu zalên taka an ngaihtuahna leh a mitthla, an suangtuahnate a taka hmuh theih tura an duang chhuak ṭhin hi a ni. Mahse hei hi a lo ni chiahlo emaw ni dawn ni. Artist-te hian sum an thawhchhuah a ngaih avangin an duh ang ni lemlo, mi duh angin, mi tih tir angin hna an thawh a ngaifo mai a lo ni a. Chutianga mi tih tir anga an hnathawh chu “commisioned work” an ti a ni awm e. Chumi piahlamah chuan mipui vantlangin an lawm a, an ngaihzawn tura duhawmna leh ngaihnobeina an bilh thuah ṭun, “romanticise” an tih mai, hralh nuam riau tur chi te pawh a la awm leh zel a ni awm e. Ṭhenkhat ve thung erawh chuan ngaihnobeina leh duhawmna te chu an ngaipawimawh lem lo, mawina aiin takna an dah lian a, duhawmna aiin inpuanchhuahna an dah sang zawk ṭhin. Hnam rilru chawhthawhnan te pawh an hmang ta ve awm e!

Painting sawihlawh

Painting sawihlawh tak mai kha a tak ngeiin ka hmu a, a paint-tupa kutchhuak dang pawh ka hmu nual tawh bawk. A kutchhuak dangte nena khaikhin ralah chuan chuti taka han ṭha fal emaw a ni lem lo a, mawina leh duhawmna emaw, ngaihnobeina emaw a nei pawhin ka hre lo. Ama’rawhchu Pu Zorama hlimsang mai kha erawh “a Pu Zorama” hliah hliah a, “portrait” ṭha bik a chhiar tur zinga mi a ni ang. A hawtu ten an huatchhan ber nia lang, Portrait hnunga serthlum rawng leh a tlangkuala rawng hring inzawmna laia Lotus par anga ngaih theih, parparh silo awm kha a ni awm e. A hawtute hian a BJP niin an ngai a, Pu Zorama lem BJP chhinchhiahna hmanga han cheibawl vel kha pawm harsa an ti niin a lang. BJP nena an thawhho dan zawng zawng hre vek chunga Mizotena ro min rel tura kan thlan tlin an ni a, tun a taka an thawhpuite nena an inzawmna ti lang thei tur awm ang lemziak han huatthar leh viau hi hriatthiam har ka tih êm êm lai  chu a ni. “Kan inzawmlo” ti se dawt an sawi a ni tih hrechiangtu te chu vote hlu tak petu te tho hi kan ni. An zawmpui, an thawhpuite hi an zahpui thar leh ta thut nge, a ruk takin bansan an lo tum reng zawk!

Chapchar Kut Art exhibition 2020…art work, art work an la sawn lai…Whatsapp-a ka dawn

An haw miau si a

An haw miau si a le! An huat êm êm avanga anmahni duhthua an va chhuh ngawt mai kha a mak lehzuala chu a ni. Eng thu neihna nge an neih bik le? Mizo chanchinah hla inphuah el avanga Chhim leh Hmar indo a lo chhuah thu kan hmu a, tuna lemziak erawh intihelna lam aiin a ziaktuin a veizawng a phochhuahna a ni mai zawk si. Ruling ṭhalaite hian an thiltih hi ngaihtuahna fim hmangin an ngaihtuah lo em ni ang? Dan siamtu nih tum, ram roreltu ni tura inbuatsaih mêk tan heti taka dan leh hrai palzut leh dan hnuaia mi zalenna rahbeh hi a awm anglo takzet a ni. Hotu te laka mark ṭhat tum luata daibaw palh an nih phei chuan hotute tihmingchhetu zawk an ni ang. (Dan an bawhchhiat leh a kaihhnawih chungchang hi Vanglaini Chanchinbu Mar. 10, 2020-ah tihchhuah a ni).

Ze hrang – duh dan hrang

Mihring kan inanglo ang bawkin Artist-te tuipui zawng leh vei zawng, ngaihtuah zawng pawh a danglam a. Mizo artist tam zawk chuan hmanlai Mizo khua niawm tak  leh Mizo zia-rang pholang thei lam hawi lemziak an tuipui a. Chutiang lama kal lo tlemte an awm a, thuamhnaw leh silh leh fen hmanga Mizona phochhuah an tum lem lo; Thlana pawh hi chu’ng zinga mi chu a ni. Mizo te dinhmun leh hun tawn mêk  lama ngaihtuahna sengin, politics avanga boruak inlumlet mêk te, chi leh chi inthliarna duhlohna lam te hi India ram khawpui hrang hrang leh Sapram thlenga lemziak leh kutchhuak dang hmangin a phochhuak tawh a ni, Thlana hian.

Tihsual?

Mizote zingah hian Art tuipuia nunpui tam tak an awm a, chung miten hma an sawn theihna tura hmalatu pawl lian tak Mizoram Art Development Society (MADS) a awm a, chu pawlah chuan Thlana hi member a ni bawk. Hetianga Thlana kutchhuak avanga inhnialna nasa tak a awm mêk lai hian MADS lam chuan an tihsual a ni tih pawmin, thuphachawina an tichhuak hial a.  Ni e, MADS-in an tihsual lian tak chu Curator mumal tak emaw endiktu bik emaw awm lo a Exhibition an buatsaih kha a ni phawt mai. Kutchhuak an dawn zawng zawngte thlifim hmasa loa an pho chhuah mai zel avangin tihsual pawh an neih phah ta reng a ni.

Phuarbeh…?

Mizo te hi kan la tamloh avang te leh  Art kan thlir dan zim tak avang te hian Artist-te tan tak pawh tihngaihna a vang ṭhin a, puitu (patron) an mamawh zual bik niin a lang. Mizorama artist ten an nghenchhan lian ber chu Sorkar a ni a; MADS kaltlangin Sorkar sum an hmang ṭhin. Hei vang hian MADS tan Sorkar pawisawi a hlauhawm te pawh a tih theih ang. Thlana kutchhuak hi rorellai ṭhalai pawlten an huat tak tlatah chuan rorellai an nihna hmachhuanin MADS vilvangtu I & PR lam kaltlangin hetiang hian hma an la chhunzawm zel niin a ngaihtheih bawk. MADS chu tuboh leh dolung inkarah awmin, an artist-pui, “an member thlavang nge an hauh anga anmahni tungnungtu sorkar thlavang?” tih hi an ngaihtuah ve viauin a rinawm. An thutlukna erawh Artist dang, baihvai tak takte damkhawchhuahna tur zawk a ni ta thung.

Art Zalên

Hmanlai aṭang tawhin Artist-te hian anmahni puitu, a bikin sum leh paia puitu (patron) te hnenah an zalênna an hralh ve fo ṭhin. Tun ṭumah pawh hian artist te zalenna chu sum leh paia khaichhuaktu te lakah hralh a ni leh ta a tih loh theihloh. Artist tam tak chuan zalênna an mamawh a, zalênna an neih theihlohna hmuna awm reng ai chuan inbawlhran a, kaldan thar dinchhuah pui mai an duh zawk fo. Art movement thar lo pianchhuah ṭhin nachhan te pawh hi zalen taka mahni ngaihdan leh duhdan puanchhuah an duh vang ni pakhatin a lang. Khawvel ṭhang zelah ngaihdan leh pawm dan chi hrang a lo piang zel a, mimal zalênna a lo pung zel bawk, chu chuan artist-te thinlungah pawh zalên duhna, mahni ngaihdan puanchhuah duhna lian tak a pe ve zel bawk a ni. Tun ṭuma kan hun tawn hian Art movement thar, Art-huaisen, phuarbehna hruihrual thing thla ngam, mahnia ding ngam cho chhuak ngei se a duhawm tak zet a ni.

3 thoughts on “Phuarbeh Art … ât?”

  1. A ngaihnawmin a bengvar thlak hle mai, kalphung mumal tak leh ruhrel tha tak hi pawl reng reng hian kan lo mamawh khawp mai. Pawl han din hian Sawrkar bel zawng leh a sum dehchhuah awlsam thei zawng hi kan awn hmasa tlat zel thin bawk nen. Pawl tin hi kan kalphung hi kan pawl milin ngun taka kan siksawi thiam a ngai khawp mai .

  2. I fawmkem kimin i thlirma pawh a lai viau a ni. Vawiin ni 6.3.2021 hian ka chhiar a, lemziak vanga boruak han awm hat hat kha a lunglen thlak ka ti letling hle mai.

    “MADS chu tuboh leh dolung inkarah awmin, an artist-pui, “an member thlavang nge an hauh anga anmahni tungnungtu sorkar thlavang?” tih hi an ngaihtuah ve viauin a rinawm. An thutlukna erawh Artist dang, baihvai tak takte damkhawchhuahna tur zawk a ni ta thung.”…i ti hi, a chhunga awm ve silovin a chhunga mite nihdan dik tak i rawn phawrh si hian pa namailo i nih zia a pholang e.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *